TINH DẦU LONG NÃO

Tên khoa học: Cinnamomum camphora (L.) Nees et Eberm

Đặc điểm thực vật và phân bố:

Cây thân gỗ, cao đến 1.5m, vỏ thân dày, nứt nẻ. Tán lá rộng, lá mọc so le có cuống dài, ở kẽ chân chính và gân hai bên nổi lên hai tuyến nhỏ. Hoa nhỏ, màu vàng lục mọc thành chùm ở kẽ lá. Quả mọng, khi chín có màu đen. Long não được trồng từ lâu đời và được khai thác comphor từ thế kỷ thứ XIII, nơi phát triển nhiều nhất là Đài Loan, Nhật Bản, các nước vùng Đông Nam Á, Bắc Mỹ, Bắc Phi và miền Nam nước Pháp.

Ở Việt Nam, long não được trồng từ thời Pháp thuộc ở Hà Giang và sau năm 1945 được trồng ở cá tỉnh miền núi. Tại các thành phố lớn, long não được trồng làm cây lấy bóng mát.

Trồng trọt và khai thác

Long não được trồng bằng quả, quả được thu hoạch từ cây có độ tuổi 50, gieo trong vườn ươm. Khi cây cao khoảng 50-70 cm thì đem trồng. Một hecta có thể trồng từ 2000-3000 cây.

Những cây đã già trên 25 tuổi thì được khai thác gỗ. Lá có thể khai thác quanh năm để lấy tinh dầu và mục đích khác.

Sản lượng tinh dầu long não thống kê vào những năm 1990 là 710 tấn. Các nước sản xuất chính là Nhật Bản và Đài Loan

Bộ phận dùng

Gỗ và lá dùng để cất tinh dầu. Ở Nhật và Đài Loan người ta cất tinh dầu từ gỗ. Ở Ấn Độ thì khai thác tinh dầu từ lá.

Thành phần hóa học

Tinh dầu: gỗ của cây long não trưởng thành có chứa 4,4 % tinh dầu. Thành phần chủ yếu của tinh dầu là camphor (64,1%), ngoài ra còn có cineol, terpineol, safrol, nerolidol.

Hàm lượng tinh dầu trong gỗ giảm dần từ gốc đến ngọn

Lá có chứa 1,3% tinh dầu, trong đó camphor chiếm 81,5%, ngoài ra cineol 4,9%. Trong công nghiệp khi cất long não, thường thu được phần đặc ( long não) và phần lỏng ( tinh dầu long não). Theo DĐVN III quy định hàm lượng camphor trong tinh dầu long não không dưới 35%.

Theo những nghiên cứu mới ở Việt Nam, ngoài long não cho camphor còn phát hiện những loại khác trong lá không có camphor, mặc dầu về mặt hình thái thực vật chúng không có gì đặc biệt. Căn cứ vào thành phần hóa học của tinh dầu gỗ và đặc biệt của lá, có thể phân thành 6 nhóm như sau:

Như vậy về giá trị khai thác sử dụng chỉ có nhóm 1 và nhóm 5 là có ý nghĩa. Ở Việt Nam nên khai thác tinh dầu từ lá, vừa có hiệu quả kinh tế vừa bảo vệ được môi sinh.

Một công trình đã được công bố năm 1967 trên thế gới: Dựa vào thành phần hóa học tinh dầu của lá, người ta đã phân chia ra làm 5 loại long não khác nhau:

1. Cây long não linalol-tinh dầu lá có chứa 80% linalol
2. Cây long não cineol-tinh dầu lá có chứa 76% cineol
3. Cây long não Sesquiterpen-tinh dầu lá có chứa 40-60% nerolidol
4. Cây long não Safrol-tinh dầu lá có chứa 80% safrol
5. Cây long não Eucamphor- tinh dầu lá có thành phần chủ yếu là các hợp chất hydrocarbon sesquiterpenic.

Công dụng

Gỗ và lá long não được dùng để chưng cất tinh dầu, cung cấp camphor thiên nhiên (d-camphor).

Camphor có tác dụng kích thích thần kinh trung ương, kích thích tim và hệ thống hô hấp, dùng làm thuốc hồi sức cho tim trong trường hợp cấp cứu. Ngoài ra còn dùng làm thuốc sát khuẩn đường hô hấp. Dùng ngoài xoa bóp chữa vết sưng đau gây xung huyết. Tinh dầu long não được dùng để chế dầu, cao xoa bóp.

Cây long não còn làm cây lấy bóng mát, có tán rộng, lá xanh tốt quanh năm, ngoài ra lá có khả năng hấp thu các kim loại nặng làm sạch môi trường. Lá cây long não có thể khai thác quanh năm là nguồn nguyên liệu giàu camphor, linalol và cineol.

Tài liệu tham khảo

Nguyễn Thị Tâm - DƯỢC LIỆU HỌC II, Nxb Y Học.

Long Não